NHÂN DÂN.

 Nguyễn Trọng Tạo.

Có thể thay quan, không thay được Nhân Dân

Thay tên nước, không thể thay Tổ Quốc

Nhưng sự thật khó tin mà có thật

Không thể thay quan dù quan đã thành sâu!

Quan thành dòi đục khoét cả đất đai

Vòi bạch tuộc đã ăn dần biển đảo

Đêm nằm mơ thấy biển Đông hộc máu

Những oan hồn xô dạt tận Thủ Đô

Những oan hồn chỉ còn bộ xương khô

Đi lũ lượt, đi tràn ra đại lộ

Những oan hồn vỡ đầu gãy cổ

Ôm lá cờ rách nát vẫn còn đi

Đi qua hàng rào, đi qua những đoàn xe

Đi qua nắng đi qua mưa đi qua đêm đi qua bão

Những oan hồn không sức gì cản nổi

Đi đòi lại niềm tin, đi đòi lại cuộc đời

Đòi lại những ông quan thanh liêm đã chết tự lâu rồi

Đòi lại ánh mặt trời cho tái sinh vạn vật…

Tôi tỉnh dậy thấy mặt tràn nước mắt

Nước mắt của Nhân Dân mặn chát rót vào tôi.

Ôi những ông quan không Dân trên chót vót đỉnh trời

Có nhận ra tôi đang kêu gào dưới đáy

Cả một tỷ tôi sao ông không nhìn thấy?

Vì tôi vẫn là người mà ông đã là sâu?…

NHÂN DÂN

Thơ Nguyễn Trọng Tạo

10/1912.

PR. Có những bài thơ đọc ở tuổi hai mươi chỉ thấy giận, đọc ở tuổi bảy mươi lại thấy buồn. “Thơ Nhân Dân” của Nguyễn Trọng Tạo, với tôi – một thằng lính già đã đi qua nửa đời trong khói lửa, nửa đời còn lại trong thở dài – là một tiếng vọng nghe rất quen. Quen như bước chân người đồng đội đã khuất, quen như tiếng gió quẩn trong những triền đồi nơi chúng tôi từng ngã xuống rồi đứng dậy.

Đời lính tôi đã gặp nhiều oan hồn – có những oan hồn của cuộc chiến, có những oan hồn của thời bình. Những linh hồn ấy không muốn dọa ai. Họ chỉ muốn được nhìn lại quê hương mình – nơi đã gửi máu thịt họ – xem hôm nay có còn xứng đáng với những gì họ đã hiến dâng. Bởi thế, khi đọc những câu thơ “những oan hồn xô dạt tận Thủ đô”, tôi bỗng rùng mình. Rùng mình vì trong hình dung của thi sĩ có bóng của những người tôi từng đưa về trong một manh võng rách. Bấy nhiêu năm rồi, họ vẫn còn đang đi tìm ánh sáng…

Ngày trẻ, tôi từng tin rằng chỉ cần đánh thắng giặc là đất nước sẽ bình yên. Nhưng lớn rồi mới hiểu: hòa bình chưa đủ; phải có lẽ phải, có công lý, có những người cầm quyền biết cúi xuống mà nghe tiếng dân. Mất những điều ấy, hòa bình cũng đau không kém ngày bom rơi.

Thơ Nguyễn Trọng Tạo không oán hờn ai. Ông chỉ cất lên một tiếng thở dài thật dài – tiếng thở của người từng đi đến tận đáy nỗi đau dân tộc. Bài thơ nhắc tôi nhớ đến những đêm hành quân rừng Trường Sơn, mỗi bước chân đều mang theo một lời hứa thầm: “Mong đất nước mình một ngày đẹp hơn.” Giờ đọc lại, tôi thấy lời hứa ấy vẫn còn treo lơ lửng trên tóc bạc của mình.

Có lẽ điều làm bài thơ ám ảnh nhất chính là giọt nước mắt cuối cùng – giọt nước mắt của Nhân Dân. Nước mắt ấy mặn, nhưng lại là thứ giúp chúng ta chưa hóa đá. Nó nhắc ta rằng đất nước này vẫn còn những người đau vì nó, lo vì nó, và yêu nó đến mức không đành im lặng. Mà khi Nhân Dân còn biết khóc, thì đất nước vẫn còn hy vọng để đứng dậy.