Hình thức phô trương, ngược đời văn hóa.
Vừa qua, tôi thật ngạc nhiên khi thấy người ta tổ chức giao lưu chào mừng đại hội thi đua yêu nước, trên phông màn thìcó chữ: "Quạt cho phong trào lớn mạnh", nguyên việc dùng cụm từ này đã buồn cười, rồi các đại biểu mỗi người lại cầm một cái quạt. Ai cũng cầm cái quạt giơ lên phe phẩy, vung vẩy. Ngạc nhiên là ai cũng thấy sướng.
Quy luật ngôn ngữ hay tư duy đều tiến theo quy luật từ cụ thể đến trừu tượng. Thắp lửa là cụ thể sinh hoạt cộng đồng, rồi dùng từ "thắp lửa" để chỉ việc giữ niềm tin, hay khuyến khích tinh thần. Quạt là cầm cái quạt tạo ra gió, một cách thô thiển và hoang sơ từ xa xưa, sau rồi có văn thì thành "quạt cho phong trào lên". Cái quạt ấy đâu phải là cái quạt "chành ra ba góc da còn méo, khép lại đôi bên thịt vẫn thừa". Cái quạt ấy là người tổ chức, người khuyến khích, cái quạt cho phong trào lên ý nói đó là người lãnh đạo phong trào. Nay các bác dẫn câu ấy lên sân khấu, ừ thì khấp khếnh nhưng còn chấp nhận được. Nhưng các bác cầm cái quạt phe phẩy thì chả còn ý nghĩa trừu tượng, chả còn nghĩa bóng của cái quạt- người lãnh đạo phong trào đâu nữa. Xin lỗi Thủ tướng, tôi tìm cái ảnh minh họa, trên mạng khó tìm được ảnh không có thủ tướng cầm quạt. Chắc người nghĩ ra cảnh này hoặc chả hiểu gì, hoặc chơi đểu Thủ tướng rồi.
Đạo cụ chèo có cái quạt, nó làm gió làm bão, cụp lại thì làm gậy, xòe ra làm sự ve vuốt, làm sự căm giận. Xem Thị Mầu lên chùa, diễn viên dùng cái quạt, khi thì xòe ra mạnh mẽ, khi thì mơn trớn... Tóm lại là cái quạt là dụng cụ chuyên chở hình tượng sân khấu chèo rất đắc địa. Nay các bác bảo cầm cái quạt quạt cho phong trào lên, thì không biết thế nào. Khi mà lớp nghĩa bóng "quạt cho phong trào lên" bị ẩn đi rồi, chỉ còn đạo cụ, không hiểu các bác diễn cái gì.
Đấy là không kể, vẽ cái quạt bên cạnh câu "Quạt cho phong trào lên", hoặc cầm cái quạt thật, là sự thô thiển hóa lớp ngữ nghĩa bóng. Sau khi cái quạt cụ thể, qua phát triển hàng nghìn năm ngôn ngữ, thành cái quạt cho phong trào lên, thì nay người ta đưa cái quạt phong trào trở về hoang sơ là cái quạt của bà Hồ Xuân Hương. Nói dại, nếu "thắp lửa trái tim" trong chương trình khuyến khích từ thiện chẳng hạn, phát mỗi người một ngọn nến, một cái bật lửa, có khi gây hỏa hoạn. Hay giao lưu "Nối vòng tay lớn" thì vẽ cái tay võ sĩ. Giao lưu "Sinh con đẻ cái" thì vẽ cái gì...
Ngạc nhiên nhất là cái điều này vẫn diễn ra và không ai thấy nó khác thường cả. Hình như "Quạt cho phong trào lớn mạnh" là câu của cụ Hồ, thì hậu sinh đã hiểu sai hoàn toàn cụ Hồ rồi, sai tệ hại nữa là khác. Cụ nói cái nghĩa bóng, các ông hãy là cái quạt đi, nay lại diễn là mang quạt ra mà quạt như Bà Lasat trong Tây Du ký...Ôi ôi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét