Khi niềm tin trở thành món hàng
Người Việt ta có một nét văn hóa đặc biệt: càng nói khó tin, càng dễ được tin. Thế nên từ năm 2019, khi BBI Mall Việt Nam xuất hiện với lời hứa “lợi nhuận 180%/năm”, thiên hạ liền rủ nhau nạp tiền như thể tìm được mỏ vàng giữa thời lạm phát.
Điều kỳ lạ là: không ai hỏi lợi nhuận đó từ đâu ra, mà chỉ hỏi “ai đứng sau nó?”. Và khi thấy bóng dáng một “Shark” quen mặt truyền hình, nghi ngờ liền hóa thành niềm tin. Niềm tin hóa ra tiền. Tiền hóa thành… hư vô.
“Khi danh tiếng được niêm yết trên sàn ảo, niềm tin trở thành cổ phiếu không được bảo hiểm.”
Khi danh tiếng bị biến thành bình phong
Theo kết quả điều tra, BBI Mall lôi kéo hơn 435.000 tài khoản, trong đó có 23.000 người thật nạp gần 780 tỷ đồng vào những “điểm thưởng” không hề có hàng hóa. Một mô hình đa cấp cũ kỹ khoác áo công nghệ, nhưng được đánh bóng bởi hào quang của “Shark”.
Trên slide, logo BBI sánh đôi cùng CenGroup – công ty của ông Hưng. Hình ảnh ấy có sức nặng hơn cả nghị định, thông tư hay báo cáo tài chính. Bởi trong một xã hội quen “tin người hơn tin luật”, khuôn mặt sáng đèn còn đáng giá hơn mười trang điều lệ.
“Pháp lý im lặng. Lương tâm thì… chưa chắc.”
Luật Việt Nam chưa định danh được trách nhiệm liên đới của người cho mượn niềm tin. Nếu anh chỉ góp vốn nhỏ, không điều hành, anh vô can. Nhưng công chúng đâu phân biệt được điều hành hay không – họ chỉ thấy anh ngồi đó, mỉm cười tin cậy.
Khi niềm tin chạm đến điều lớn lao hơn
Khổ một nỗi cho đời – niềm tin không chỉ bị đánh cắp trong kinh doanh. Nó còn đang bị thử thách trong những lĩnh vực cao cả hơn: niềm tin vào người lãnh đạo, vào chế độ, vào chính những giá trị làm nên nền tảng quốc gia.
Vì thế, lời cảnh tỉnh này không nhắm vào ai, mà chỉ để nhắc: khi lòng tin bị lợi dụng, cả xã hội đều mất mát. Mất niềm tin – là mất gốc. Mất gốc – là mất đường trở lại.
Danh tiếng là tài sản – nhưng cũng là trách nhiệm
Khi anh đã chọn trở thành biểu tượng, mỗi bước đi đều mang giá trị công chúng. Anh không thể đứng trên sóng truyền hình dạy người khác cách làm giàu, rồi sau đó nói “tôi không biết gì” khi những kẻ mượn danh anh lừa thiên hạ.
“Anh có thể cho thuê hình ảnh, nhưng không thể cho thuê niềm tin.”
Vì niềm tin không phải của riêng anh – nó là phần tài sản chung mà xã hội trao cho anh. Làm giàu bằng trí tuệ thì đáng kính. Làm giàu bằng danh tiếng – là nghèo nhân cách.
Đừng để lịch sử lặp lại
BBI Mall rồi sẽ đi vào lịch sử cùng những vụ “tiền ảo, lợi nhuận ảo, niềm tin thật”. Nhưng điều đáng sợ hơn là – sau mỗi cú sụp, người ta lại mau quên. Rồi một “BBI khác” sẽ xuất hiện, lại mượn một “Shark khác” để tiếp tục vòng lặp.
Củ Mài chỉ mong một điều giản dị:
“Trước khi anh dạy người khác làm giàu, hãy dạy họ cách không để bị lừa. Và trước khi anh mượn oai danh nhân, hãy tự hỏi: oai đó có còn là của anh – hay chỉ là món hàng đã được bán lại cho lòng tham?”
Hoài Sơn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét